Protekle sedmice, tačnije 23. i 24. maja 2024. godine, tim projekta “Misli o prirodi!” organizovao je studijsku posjetu “Ko gubi, a ko dobija? Litijum i priroda u središtu kontroverze!” u sklopu koje je obiđeno više lokaliteta u Loparama i Gornjim Nedeljicama (Republika Srbija), a na kojima su vršena geološka istraživanja u svrhu eksploatacije litijuma. Ova studijska posjeta je kombinacija predavanja, terenskog obilaska i razmjene iskustava.
Učesnici/ce ove posjete su bili aktivisti/ce i novinari/ke iz Bosne i Hercegovine i Srbije koji su tokom terenskog obilaska imali priliku razgovarati sa lokalnim stanovništvom i ostvariti uvid u posljedice geoloških istraživanja, te štetu koja je prouzrokovana istražnim bušotinama koje su ostavile ozbiljne posljedice po okoliš u Loparama i Gornjim Nedeljica.
Događaj je započet uvodnim predavanjem Snežane Jagodić Vujić (Eko put Bijeljina) na temu „Kako je sve počelo? Od prvog saznanja o geološkim istraživanjima“. Zatim je Andrijana Pekić (Čuvari Majevice) vodila terenski obilazak lokaliteta na kojima su vršena geološka istraživanja, na kojima su naš tim i učesnike/ce dočekali lokalni mještani, te ukazali na problem zagađenja bunara vode, te slučaj presušivanja bunara zbog geoloških istraživanja (buština). Zagađena voda ostavila je značajne posljedice po okoliš, a vidljivo je fizičko i hemijsko zagađenje koje utiče na kvalitet života mještana ovog kraja. Učesnici/ce su imali priliku direktno steći uvid i razgovarati sa stanovnicima o njihovoj specifičnoj situaciji koja je rezultat pomenutih geoloških istraživanja.
Drugi dan događaja je bio posvećen posjeti Gornjim Nedeljicama (Srbija) u sklopu kojeg su učesnici/ce imali priliku slušati predavanje Nebojše Petkovića (Ne damo Jadar), koji je predstavio detaljnu historiju ove problematike, te vodio diskusiju razmjene aktivista/ica sa obje strane Drine, a koji su se suočili sa istim problemom potencijalnog otvaranja rudnika litijuma. Gornje Nedeljice su epicentar problematike geoloških istraživanja koja su se provela u svrhu eksploatacije litijuma, a čiji tok i borbu lokalnog stanovništva je pratila cijela regija Zapadnog Balkana. Ovaj plodni poljoprivredni kraj je pretrpio štetu u vidu zagađenja vode i tla koje su posljedica istražnih bušotina. Aktivizam lokalnog stanovništva, kao i podrška koju su dobili širom Srbije i regije, svjedoči o snazi otpora koji je pružen u cilju očuvanja prirodnih resursa, i kvaliteta života, te služi kao primjer i inspiracija drugima.
Stanovnici i ekološki aktivisti zajedno ističu značaj očuvanja prirodnih resursa i traže promjene koje će omogućiti održivi razvoj i zdravu budućnost za njihove zajednice. Iskustva iz Gornjih Nedeljica i Lopara pokazuju instantne posljedice geoloških istraživanja, pa se samo može zamisliti koliko bi veća šteta bila otvaranjem rudnika.
